تصور کنید مردی ۳۷ ساله، هر صبح با صدای زنگ ساعت مادرش از خواب بیدار میشود، سفرهی صبحانه پدرش روی زمین یا میز چیده شده و هنوز هر شب را در همان اتاق کودکیاش میگذراند؛ اتاقی که پوسترهای قدیمی دوران نوجوانیاش همچنان دیوارهایش را پوشیدهاند. این شرایط نه به خواست خود، بلکه به ناچاری تحمیل شده است.
در گذشتهای نهچندان دور، رسیدن به ۳۰ سالگی معمولاً به معنای پایان زندگی در خانه والدین بود؛ جوانان با اندوختهای اندک و دارایی در قالب وامی کوچک، قدم به مسیر استقلال میگذاشتند. اما امروزه، خانه به کالای تجملی و دستنیافتنی مبدل شده؛ رؤیایی که برای بسیاری تنها در آگهیهای فروش و وبسایتهای مشاور املاک قابل تصور است. برای اجاره نیز، باید مبلغی فراتر از درآمد واقعیشان پرداخت کنند و این خود، بُعد تلختری به مشکل میدهد.
علی، جوانی ۳۷ ساله، با لبخندی تلخ میگوید: «اگر از همین امروز تمام حقوقم را پسانداز کنم، شاید در ۵۵ سالگی بتوانم خانهای ۴۰ متری بخرم. آن هم اگر قیمتها دوباره پرواز نکنند.»
مهسا، دختری ۳۲ ساله، به جنبهای دیگر از مشکل اشاره میکند: «زندگی کنار خانواده باعث شده حتی برای کوچکترین تصمیمها هم حس استقلال نداشته باشم. وقتی هنوز برای دیر رسیدن به خانه باید توضیح بدهم، چطور میشود بالغ بود؟»
این شرایط را با عنوان «نسل معلق» میشناسند؛ نسلی که نه راهی برای رهایی دارد و نه امکانی برای ساختن آینده. تعلق ناخواسته به خانواده، سن ازدواج را بالا برده، هویت فردی را تضعیف میکند و فشار روانی مداومی به نسل جوان وارد میآورد.
در سوی دیگر، برخی والدین نگاه متفاوتی به این وضعیت دارند. مادری ۶۵ ساله با لبخند میگوید: «اینکه پسرم هنوز کنار ماست، برایم قوت قلب است. اگر برود، خانه سوت و کور میشود.»
با این حال، در پس این لبخند، واقعیتی تلخ پنهان است: خانهای که قرار بود نقطهی شروع استقلال باشد، اکنون به زندانی ناپیدا تبدیل شده است.
بیشترین چیزی که امروزیها از دست دادهاند، «خانه» است؛ همان مأوایی که باید، همانند بسیاری از کشورهای دیگر، حقوق اولیه و مسلم هر انسان به شمار آید تا بتواند سبک زندگیاش را مطابق خواست خود شکل دهد.
بر اساس تحلیل دکتر امید ابراهیمی، بنیانگذار آموزش املاک، وضعیت اقتصادی و جهشهای قیمتی در بازار مسکن باعث شده است تا جوانان حتی تا سنین بالای ۳۰ و ۴۰ نیز نتوانند خانهای مستقل تهیه کنند، که این امر به تعویق استقلال فردی و کاهش نرخ ازدواج انجامیده است. رشد نامتناسب قیمت مسکن نسبت به درآمد خانوار، هم خرید و هم اجاره را برای بخش گستردهای از جامعه به امری ناممکن تبدیل کرده و به پدیدهٔ «نسل معلق» دامن زده است. این شرایط چالشی جدی برای سیاستگذاران شهری و اقتصاد کلان ایجاد کرده و لزوم مداخله در بازار جهت تأمین مسکن مناسب برای جوانان را برجسته میسازد.