قرارداد مقاطعه یا پیمان، توافق‌نامه‌ای است که بر اساس آن یک طرف، موسوم به پیمانکار، در قبال دریافت مبلغی مشخص، انجام کاری را برای طرف دیگر که کارفرما نامیده می‌شود، تعهد می‌کند.
مطابق ماده ۱۳ قانون کار، هنگامی که فعالیتی از طریق قرارداد مقاطعه یا پیمان واگذار می‌شود، پیمان‌دهنده موظف است توافق‌نامه‌ای با پیمانکار تنظیم کند که در آن پیمانکار ملزم به اجرای تمامی مقررات این قانون برای کارکنان خود باشد.
بر طبق تبصره ۱ بند مربوطه، مطالبات کارگران جزء دیون ممتاز به شمار آمده و کارفرمایان باید بدهی‌های پیمانکار نسبت به کارگران را طبق رأی مراجع قانونی، از محل مطالبات پیمانکار از جمله ضمانت‌های حسن اجرای کار پرداخت نمایند.
در همین راستا، بهزاد سام‌دلیری ـ مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران ـ از سوی روابط عمومی این اداره کل، اجرای آیین‌نامه ایمنی را در تمامی کارگاه‌های استان تهران ضروری دانسته و تصریح کرده است که پیروی از این آیین‌نامه برای تمامی کارفرمایانی که مطابق ماده ۱۳ قانون کار با پیمانکاران قرارداد بسته‌اند یا پیمان فعال دارند، الزامی است.
کلیه بازرسان کار در استان تهران موظفند هنگام سرکشی از کارگاه‌ها، نحوه اجرای آیین‌نامه ایمنی در قراردادهای پیمانکاری را مورد بررسی قرار داده و گزارش ارائه کنند.
او از همه بازرسان کار استان تهران خواسته است که در بازدید از کارگاه‌های مرتبط، نحوه اجرای این آیین‌نامه را ارزیابی کرده و نتیجه را گزارش دهند. وی همچنین اعلام کرد که آیین‌نامه ایمنی امور پیمانکاری به تمامی ارگان‌ها، از جمله تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، انجمن‌ها، اتحادیه‌های صنفی و سایر سازمان‌های مربوط در سطح استان ارسال شده است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران اطلاع داد: شهروندان تهرانی می‌توانند با مراجعه به سامانه رسمی این اداره کل به آدرس https://tehran.mcls.gov.ir از متن کامل آیین‌نامه ایمنی امور پیمانکاری آگاهی یابند.
آیین‌نامه ایمنی پیمانکاری در یکصد و نود و پنجمین نشست شورای عالی حفاظت فنی، طبق مفاد مواد (۸۵)، (۸۶) و (۹۱) قانون کار جمهوری اسلامی ایران، با هدف حفظ نیروی انسانی و منابع ملی، شناسایی و نظم‌بخشی به عملکرد پیمانکاران و کاهش سوانح کاری در کارگاه‌های مشمول قانون کار به تصویب رسید.
این آیین‌نامه، چارچوبی از مقررات قانونی است که برای تضمین امنیت و سلامت کارگران در پروژه‌های پیمانکاری تنظیم شده و مواردی همچون رعایت الزامات ایمنی محیط کار، پایبندی به مقررات ایمنی و مکانیزم‌های نظارت بر عملکرد ایمنی پیمانکاران را در بر می‌گیرد.
از اهداف اصلی این آیین‌نامه می‌توان به جلوگیری از حوادث ناشی از کار و حفاظت از منابع انسانی و مادی کشور اشاره کرد و اجرای آن برای تمامی پروژه‌های پیمانکاری مشمول قانون کار کشور الزامی است.
در همین زمینه، علی اصلانی – نماینده کارگران در شورای عالی حفاظت فنی – بر اهمیت آموزش‌های مرتبط با حفاظت فنی و ایمنی در محیط‌های کاری تأکید کرده و می‌گوید: :در مورد بحث آموزش و مسایل ایمنی به خصوص در معادن و کارگاه‌های ساختمانی رعایت نکات ایمنی الزامی است.
بیشتر سوانح کاری در نتیجه بی‌توجهی به اصول ایمنی و حفاظت فنی در محیط‌های کاری رخ می‌دهند.
او همچنین اشاره می‌کند: :بیش از ۵۰ درصد حوادث ناشی از کار مربوط به کارگاه‌های ساختمانی و کارگران شاغل در چنین محیط‌هایی است از این رو کارفرمایان و پیمانکاران موظف به رعایت مقررات و رفتار ایمن در محیط شغلی هستند اما متاسفانه در برخی محیط‌های کار و کارگاه‌ها موضوع ایمن‌سازی از سوی تولیدکنندگان یا کارفرمایان جدی گرفته نمی‌شود و مشکلاتی را به وجود می‌آورد.
به گفته اصلانی، اغلب گزارش‌های ارائه شده توسط کارشناسان یا بازرسان درباره سوانح کاری، ناشی از عدم رعایت اصول حفاظت فنی در محل کار است.
بنابر آیین‌نامه مربوط به موارد ایمنی، رعایت ضوابط ایمنی، فراهم‌سازی تجهیزات ایمنی، گزارش‌دهی سوانح کاری، نظارت مستمر و گسترش فرهنگ ایمنی در محیط کار ضروری تلقی می‌شود. به این ترتیب کارکنان باید به مقررات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در زمان فعالیت پایبند بوده و آموزش‌های لازم را دریافت کرده باشند. همچنین استفاده از وسایل حفاظت فردی مناسب برای تمامی کارکنان الزامی و طبق استانداردهای تایید شده باید تأمین گردد.
بازرسی‌های منظم و دوره‌ای یکی از نکات مهم در این حوزه است که با هدف اطمینان از اجرای استانداردهای ایمنی در کارگاه انجام می‌شود. در صورت وقوع حادثه نیز باید گزارش آن به‌سرعت اعلام شود تا بتوان اقدامات پیشگیرانه مناسب را به‌موقع اجرا کرد.
در نهایت، با گسترش و تقویت فرهنگ ایمنی می‌توان انتظار داشت که محیطی امن و مطمئن برای فعالیت نیروی کار فراهم شده و ایمنی و سلامت آن‌ها تضمین شود.
بر پایه گزارش ایسنا، طبق ماده ۸۵ قانون کار، به منظور صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور، رعایت دستورالعمل‌های صادر شده از سوی شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های شغلی و تامین سلامت کار و کارگر در محیط‌های کاری برای تمام کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.
بر اساس تحلیل دکتر امید ابراهیمی، بنیان‌گذار آموزش املاک، الزام اجرای آیین‌نامه ایمنی در پروژه‌های پیمانکاری، به‌ویژه در کارگاه‌های ساختمانی، می‌تواند مستقیماً بر هزینه‌های ساخت‌وساز و زمان تحویل پروژه‌ها اثرگذار باشد. رعایت الزامات ایمنی و افزایش نظارت‌های رسمی همچنین موجب ارتقاء استانداردهای کیفی ساختمان‌ها شده که در میان‌مدت بر اعتبار پروژه‌ها و جذابیت آن‌ها در بازار تأثیر مثبت خواهد گذاشت. از سوی دیگر، افزایش تعهدات قانونی کارفرمایان و پیمانکاران احتمالاً منجر به افزایش قیمت تمام‌شده ساخت گردیده و می‌تواند در کوتاه‌مدت فشارهایی بر بازار عرضه مسکن وارد نماید.
